Mokkan

Enkele voorbeelden van mokkan, gevonden op de site te Nara

Mokkan (木簡) zijn houten stroken van verschillende groottes waarop ambtenaren uit premodern Japan allerlei korte boodschappen schreven. Vooral in de vroeg historische Nara-periode (710-794) schreef men vaak op mokkan, maar ze werden nog gebruikt tot in de Tokugawa periode (1603-1868). Deze houten latjes vormden een nuttig alternatief voor papier dat erg kostbaar was in die tijd. Op de mokkan noteerde men informatie die niet bedoeld was om lang te bewaren, in tegenstelling tot historische documenten zoals de Nihonshoki (日本書紀). De informatie die ze bevatten over dagelijkse bezigheden en transacties helpt om bepaalde gaten in de historische documenten op te vullen.

Kenmerken en gebruik

Eindigend in een punt

Mokkan zijn dunne stroken hout, vaak bamboe. De grootte en de vorm van de stroken variëren. Over het algemeen hebben mokkan een lengte tussen 10 en 25 centimeter en een breedte van 2 tot 3 centimeter. Onderzoekers onderscheiden ook verschillende vormen mokkan. Zo zijn er gewone rechthoekige mokkan, maar er zijn er ook die een inkeping hebben bovenaan of eindigen in een punt. Men beschreef mokkan langs beide zijden en men kon ze ook hergebruiken nadat er een laagje afgeschaafd was.

Met een inkeping bovenaan

Wat alle boodschappen op mokkan gemeen hebben is dat ze erg kort zijn en enkel geschreven werden om hun directe praktische nut. Hierin verschillen ze van historische documenten die bedoeld waren om in verdere toekomst te getuigen van historische gebeurtenissen en daarom vaak herschreven en ook gekopieerd werden.

Mokkan werden niet voor geschiedschrijving gebruikt, maar wel voor uiteenlopende andere doeleinden. Vaak werden ze gebruikt als labels en werden ze met taksgoederen vanuit verschillende provincies naar de hoofdstad gestuurd. Mokkan werden ook teruggevonden in paleizen waar ze gebruikt werden om richtlijnen te geven in verbad met het vervoeren van mensen en goederen in het paleis.Andere mokkan gebruikten ambtenaren dan weer om gegevens bij te houden in verband met bouwmaterialen en de constructie van gebouwen. Verder heeft men ook mokkan terug gevonden waar men kalligrafie op oefende.

Belang

Er zijn op mokkan verschillende soorten boodschappen terug te vinden met elk hun eigen belang. De categorieën die hier verder besproken worden zijn de socio-economische, geografische, linguïstische en artistieke waarde.

Socio-economische waarde

Bepaalde mokkan hebben een socio-economische waarde. Dat zijn vooral de mokkan die als label voor goederen werden gebruikt. Deze labels werden vanuit verder gelegen provincies naar het toenmalige politieke centrum gezonden. Ze vormen een bewijs dat Het Ritsuryō-systeem wel degelijk heeft gewerkt in de Nara-periode. De mokkan zijn een bron van informatie over welke taks er werd geheven en ze bewijzen ook dat die taksen betaald werden door de bevolking. In de Nara-periode functioneerde het Ritsuryō-systeem nog. Pas later, vanaf het eind van de Nara-periode, takelde het systeem af en is bestond het enkel nog op papier.

De mokkan hebben ook een sociale waarde. Ze bevatten dan plaatsnamen, de precieze producten die vervoerd werden, namen van belangrijke mensen en hun rangen en titels. Zo weten we door mokkan ook wat personen van een bepaalde rang aten en over welke rijkdom ze beschikten.PRINS

Geografische waarde

Mokkan verschaffen vaak informatie over de plaats waar ze gevonden worden. Ze vertellen meer over de historische waarde en de ligging van die plaats. De boodschappen op de mokkan vermelden een heel aantal plaatsnamen en ook welke goederen naar welke steden werden vervoerd. Zo kan men aan de hand van mokkan de archeologische site die men bloot legt identificeren. Een voorbeeld daarvan is Nagaoka.

Linguïstische waarde

Oefening op kalligrafie

De boodschappen die op mokkan staan leren onderzoekers ook meer over hoe de Japanse taal gegroeid.Ze hebben een zekere linguïstische waarde. De boodschappen op mokkan zijn geschreven rond de 8e eeuw. De taal die men gebruikte, bevond zich dus nog in een vroeg stadium van het Japans. De tekens die men gebruikte waren enkel de kanji, overgenomen uit China. Maar de grammaticale volgorde van de zinnen was wel Japans. Hiragana vindt men niet terug op mokkan, omdat het pas later is uitgevonden.

Artistieke waarde

Mokkan hebben ook een artistieke waarde, ze zijn meer dan louter documenten. Het samengaan van de specifieke vormen van de houtstroken en de in kalligrafie geschreven boodschappen, maakt hen tot kunstvoorwerpen. Maar bepaalde mokkan zijn ook in de Nara-periode gecreëerd als kunstobject. Zo zijn er voorbeelden van komische schetsen die door sommigen als een vroege vorm van manga worden bekeken. Ook vindt men mokkan terug waar kalligrafie op geoefend is. Hiervoor waren de houten latjes heel handig, omdat je makkelijk een laagje kon weg schuren en zo opnieuw kon tekenen op hetzelfde stuk hout. Ook zijn er mokkan teruggevonden waarop de vroegste Japanse landschapsschilderijen staan afgebeeld. Men vermoedt dat kunstenaars soms op mokkan schetsten om te oefenen voor hun uiteindelijke kunstwerk.

Onderzoek

Databanken

Voor onderzoek naar mokkan is er een heel nauwe samenwerking nodig tussen archeologen en historici. Waar historici vooral geïnteresseerd zijn in de geschreven woorden, kunnen de archeologen door de houten stroken zelf veel ontdekken over de plaats waar ze gevonden zijn. De belangrijkste functie van de mokkan is dat ze de plaats waar ze gevonden zijn en ook de functie van die plaats, helpen identificeren. De meeste mokkan worden gevonden in de provincies rond de oude keizerlijke hoofdsteden Fujiwara, Nara, Nagaoka en Kyoto. Maar ook in verdere provincies zijn mokkan gevonden, waar ze politieke posten helpen identificeren. Deze vondsten zijn vrij recent, zo zijn er in 1988 en 1989 enorm veel mokkan blootgelegd die veel konden vertellen over het leven en de politiek in de Nara-periode. De onderzoeken naar mokkan worden vooral gevoerd door de Nihon Mokkan Gakkai, die een enorme databank aangemaakt hebben waar alle korte boodschappen van de mokkan in opgenomen worden om zo een totaalbeeld te geven. Het is een hele opgave om de enorme aantallen mokkan die blootgelegd worden voorzichtig proper te maken en vervolgens volgt er nog een lang proces van het ontcijferen van de boodschappen die ze bevatten. In 1989 werden er bijvoorbeeld 11300 mokkan opgegraven, die enorm veel werk vragen om verwerkt te worden tot materiaal dat in een database gestopt kan worden. Soms wordt er geklaagd over de tijd en het personeel dat nodig is om de mokkan te onderzoeken, maar de schat aan informatie die daar tegenover staat, is die moeite absoluut waard.

Bronnen

• Encyclopedia of Japan. Mokkan. JapanKnowledge Lib: http://japanknowledge.com/lib/display/?lid=10800AR000205 Geraadpleegd op 22 februari 2017.

• Nara Bunkazai Kenkyuusho (奈良文化財研究所). 「飛鳥藤原亰木簡」(asuka fujiwara kyō mokkan, Eng: The wooden tablets from the Asuka-Fujiwara capital sites). Nara (奈良),2007.

• Nara Bunkazai Kenkyuusho (奈良文化財研究所). 「平城宮木簡」(heijōkyō mokkan, Eng: The wooden tablets from the Nara Palace site). Nara (奈良),2004

• Piggot, Joan R. Mokkan. Wooden Documents from the Nara Period. Monumenta Nipponica, Vol. 45, No. 4. Winter: Sophia University, 1990.

• Sphan M. en Hadamitzky W. Japanese character dictionary. Nichigai associates, 1989.

• Van Goethem, Ellen. Nagaoka. Japan’s Forgotten Capital. Leiden: Brill, 2008.